Słowo „biblia” wywodzi się z greckiego „he biblos” (byblos), które z kolei miało swoje źródło w języku egipskim gdzie oznaczało albo papirus (wówczas służący m.in. do produkcji materiałów piśmienniczych) albo czcigodną i świętą księgę.
Autorzy Starego Testamentu mówiąc o całym zbiorze ksiąg świętych lub o jego fragmentach, posługują się terminem „księga”:
w języku hebrajskim – „ha sefer”
w języku greckim (Septuagnita) – „he biblos” lub „to biblion” (zdrobniale)
Z powyższymi nazwami zbioru ksiąg starotestamentalnych można spotkać się również w Nowym Testamencie:
„he biblos” – Mk 12,26; Łk 3,4; Dz 7,42
„to biblion” – Łk 4,17; Ga 3,10
W czasach machabejskich, chcąc podkreślić, że księgi te pochodzą od Boga, zaczęto do ich nazwy dodawać przymiotnik „święte”.
Ojcowie Kościoła (m.in. Klemens Aleksandryjski, Jan Chryzostom, Orygenes) mówiąc o księgach Pisma Świętego często używali liczby mnogiej rodzaju nijakiego: „ta biblia”. Na skutek tego w łacinie średniowiecznej słowo „biblia” zaczęło być traktowane jako rzeczownik rodzaju żeńskiego w liczbie pojedynczej (biblia, bibliae). Z łaciny zaś formę tę, jako określenie wszystkich ksiąg Pisma Świętego, przejęła większość języków nowożytnych – np. polski: „Biblia”, niemiecki: „die Bibel”, francuski: „la Bible” czy włoski: „la Bibbia”.
Oprócz tego w Nowym Testamencie, mówiąc o księgach Starego Testamentu, używa się terminów:
„hai grafai” (pisma) – np. Mt 21,42, Łk 24,27, Rz 15,4; 1Kor 15,3
„he grafe” (pismo) – odnośnie pewnego fragmentu: np. Mk 12,10 lub częściej całości ST: np. J 2,22; Ga
3,8,22; 1P 2,6; 2P 1,20
Pierwsi chrześcijanie używali obu tych terminów zamiennie zarówno odnośnie Starego Testamentu, Nowego Testamentu jak i wszystkich ksiąg Pisma Świętego, dodając do nich bliższe określenia, takie jak:
„Pismo Boże” – Tertulian, Augustyn
„Pismo Święte” – Cyprian, Augustyn
a także „Pismo Pańskie” i „Pismo natchnione”
Można też spotkać się z nazwami:
„ta hiera grammata” (święte litery) – 2Tm 3,16; Klemens Aleksandryjski, Orygenes
„ho theios logos” (słowo Boże) – Orygenes
Ponadto, ponieważ greckie słowo „diatheke" może oznaczać zarówno "testament" (jako ostatnią wolę) jak i "przymierze", zamiast określeń Stary i Nowy Testament używano również sformułowań Stare i Nowe Przymierze
z www.wiara.pl
I. Ze względu na czas powstania
1. Stary Testament
2. Nowy Testament
II. Ze względu na tematy i rodzaje literackie
1. Podział judaistyczny (Stary Testament)
a) Prawo (Tora - czyli Pięcioksiąg Mojżesza)
b) Prawo (Nebiim)
- pierwsi (Joz, Sdz, 1-2 Sm, 1-2 Krl)
- późniejsi (Iz, Jr, Ez)
- 12 proroków (zwani obecnie mniejszymi)
c) Pisma (Ketubim)
- 3 księgi poetyckie (Ps, Prz, Hi)
- 5 tzw. zwojów (Pnp, Rt, Lm, Koh, Est)
- księgi Dn, Ezd, Ne, 1-2 Krn
2. Podział katolicki (ustalony ostatecznie na Soborze Trydenckim)
a) Stary Testament
- księgi historyczne:
Pięcioksiąg
dzieło deuteromistyczne - Joz, Sdz, 1-2 Sm, 1-2 Krl
dzieło kronikarskie - 1-2 Krn, Ezd, Ne
księgi historyczno-dydaktyczne - Rt, Tb, Jd, Est, 1- Mch
- księgi dydaktyczne (inaczej sapiencjalne, mądrościowe lub poetycko-dydaktyczne): Hi, Ps, Prz, Koh, Pnp, Mdr, Syr
- księgi prorockie:
prorocy więksi - Iz, Jr, łącznie z Lm i Ba, Ez, Dn
prorocy mniejsi
b) Nowy Testament
- księgi historyczne: Ewangelie i Dzieje Apostolskie
- księgi dydaktyczne: Listy Apostolskie
- księga prorocka: Apokalipsa
Pierwotnie tekst zarówno Starego jak i Nowego Testamentu spisywany był "jednym ciągiem", bez odstępów między wyrazami i wierszami. Jednakże zastosowanie Pisma Świętego w liturgii, podczas której odczytywano jego fragmenty, zrodziło konieczność dokonania podziału tekstu.
W księgach Starego Testamentu został on przyjęty podczas ustalania jego kanonu (ok. 100 r.). Podziały zaznaczano albo przez tzw. "parasze", (czyli zostawiając większe odstępy między liniami lub linie nie dopisane do końca), albo też "pesuki" (czyli większe odstępy w tej samej linii).
Soferim (uczeni w Piśmie) dokonali podziału na sekcje dłuższe (oznaczane literą "pe") i krótsze (oznaczane literą "samek").
Tekst Nowego Testamentu również zaczęto dzielić na mniejsze fragmenty, zwane perykopami. Początki tego wiąże się z Tacjanem (II w.). W III wieku Amoniusz Sakkas dokonał podziału w Ewangeliach na części większe (titloi - tytuły) i mniejsze (kefalia - rozdziały); w IV wieku podzielono Listy (przypisuje się to Eutaliuszowi z Aleksandrii), a w V Apokalipsę (na 72 rozdziały).
Dzisiejszy podział Starego i Nowego Testamentu na rozdziały został dokonany przez S. Langtona w 1206 roku.
Opierając się na wcześniejszej praktyce dzielenia Psalmów na mniejsze jednostki (stosownie do rytmiki) masoreci podzielili cały Stary Testament na wiersze. W Nowym Testamencienatomiast na początku XIII wieku Hugon z Saint-Cher podzielił rozdziały wprowadzone przez Langtona na siedem części oznaczając je literami od "a" do "g". Podziału Nowego Testamentu na wiersze dokonał paryski wydawca R. Estienne w 1550 r.
za: www.wiara.pl
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz